نخستین انیمیشن یا پویانمایی جهان

 بشکل جدید و نو در دنیای مدرن امروزی تصاویر متحرک،  در سال ۱۸۸۷ میلادی بر روی پرده سفید در زیرزمین‌های پاریس به نمایش درآمد. اما کمپانی والت دیزنی انیمیشن را با صداگذاری به اوج خود رساند و بدین ترتیب فیلم‌های طولانی سینمایی و کارتونی پدید آمد. اما به راستی قدیمی‌ترین نمونه‌های تلاش برای به دست آوردن ایجاد حس حرکت در ذهن از کجا ناشی شد؟ شاید بهتر است جواب این سوال را در میان نقاشی‌های دیواره غارها مربوط به دوران پیش از تاریخ بررسی کنیم. آنجا که غارنشینان حیواناتی را که در اطراف‌شان مشاهده می‌کردند به شکلی شبیه به هم و گاه با تغییراتی کوچک در دست و پا به صورت متوالی طراحی می‌کردند. اما برای اینکه این نقوش را نخستین انیمیشن جهان بنامیم، کمی ضعیف به نظر میرسند.

انیمیشن یا پویانمایی همان نقاشی متحرکی است که شامل نمایش سریع و متوالی چند تصویراست و برای ایجاد توهم حس حرکت به کار میرود. انیمیشن از واژه Animate به معنای جان بخشیدن گرفته شده است . و این ایجاد حس حرکت در اثر خطای دید به وجود می‌آید و باعث ماندگاری تصاویر در ذهن می‌شود.

نخستین انیمیشن جهان

بر اساس آخرین یافته‌های باستان‌شناسی سازنده نخستین پویانمایی جهان، نقاشی است که جلوه‌ای از حرکت را به بز روی جامی سفالی داده است. او را باید پدر انیمیشن جهان نامید. ۵۰۰۰ سال پیش در شهر سوخته در استان سیستان و بلوچستان یک هنرمند ایرانی تصویری از یک بز را در پنج فریم، دور یک کوزه سفالی به همراه یک درخت نخل نقاشی کرد.

در این جام به وضوح حرکت بزکوهی به سمت درخت مشاهده می‌شود. و این گونه نخستین انیمیشن موجود در جهان پدید آمد. این جام سفالی در پی کاوش باستان‌شناسان ایتالیایی در یکی از گورستان‌های شهر سوخته کشف شد، زیرا مردمان آن زمان به علت اعتقاد به دنیای پس از مرگ وسایل متعلق به در گذشته را همراه با او دفن میکردند و خوشبختانه بسیاری از این اشیا سالم باقی مانده است.

شهر سوخته از متمدن‌ترین و پیشرفته‌ترین تمدن‌های باستانی در پنج هزار سال پیش است و در حقیقت این امر نشانگر این است که مردم آن شهر بسیار باهوش هنرمند و در زمان خود پیشرو بودند.

در نقوش سفالینه‌های این شهر نقش بز و ماهی بیش از هر نقش دیده می‌شود، جالب است که بدانید با وجود نقوش بسیاری که بر روی سفالینه‌های این منطقه و سایر مناطق باستانی دنیا نقاشی شده است، هیچ نقشی حس پویانمایی و یا انیمیشن را در ذهن ایجاد نمی‌کند و تمامی نقوش تصاویر ثابتی هستند که حالت تکرار شونده دارند.

اما داستان نخستین انیمیشن جهان به اینجا ختم نمی‌شود.

یک متن باستانی به خط فارسی میانه مکشوفه از دوران قبل از اسلام به دست ما رسیده است که منظومه‌ای به نام درخت آسوریک است. درخت آسوری یا درخت آسوریک (نخل) کتابی است منظوم که شامل اشعار پیوسته‌ای با مصراع‌های شش هجایی و یازده هجایی بوده و به زبان پارتی یا پهلوی اشکانی و خط فارسی میانه نوشته شده و از معدود متن‌های غیر دینی است که از زبان پارتی به دست ما رسیده است.

تحقیق بر روی این متن نشان می‌دهد که این داستان بسیار قدیمی و کهن است. به صورت شفاهی و سینه به سینه نقل شده است. و در زمان و برهه‌ای از تاریخ به صورت مکتوب در آمده . در این داستان شاهد مناظره درخت نخل و بز هستیم. اهر یک سعی می‌کنند فواید خود را بر شمارند تا از دیگری برتر باشند و در نهایت این مناظره به برتری بزمی انجامد.

📌مطالعه بیشتر⇐ معماری یونان

برای درک بهتر مطلب ترجمه روان فارسی این شعر زیبا را در اینجا ذکر می‌کنیم:

در سرزمین سورستان درختی بلند روییده بود که ساقه‌ای خشک داشت و برگهای سبز و میوه‌های شیرین. روزی آن درخت بلند با بز شروع به مناظره و صحبت کرد. درخت نخل گفت: من بر پایه چیزهای بسیاری که بیش از تو دارم، از تو برترم. از جمله هنگامی که میوه‌های نو می‌آورم شاه از میوه‌های من می‌خورد از چوب من کشتی می‌سازند و از برگ‌هایم جارو درست می‌کنند. همچنین از من طناب می‌سازند تا تو را ببندند. سایه من در تابستان سایه بان پادشاهان است و آشیان پرندگان هستم و اگر مردم مرا نیازارند تا روز قیامت جاوید و سبز باقی می‌مانم.

پاسخ بز به درخت نخل

بز در پاسخ به او گفت: هرچند که مرا مایه ننگ است که به سخنان بیهوده تو پاسخ دهم، اما به ناچار این کار را انجام میدهم. برگ‌های تو انقدر دراز هستند که شبیه موی دیوهایی هستند که در آغاز دوره جمشید بنده و اسیر مردمان بودند. کمربندی را که مروارید در آن می‌نشانند ازمن می‌سازند و نیز از پوستم مشک می‌سازند. سفره‌های شادی را با گوشت من پر می‌کنند و من را پیش پادشاهان می‌گذارند.

نامه‌ها را بر پوستم می‌نویسند. زه کمان را از من می‌سازند. من میتوانم از کوهی به کوه دیگر در کشورهای بزرگ سفر کنم و مردمانی از نژادهای دیگر را ببینم. از شیر من پنیر، حلوا و ماست می‌سازند و دوغم را کشک می‌کنند. حتی بهای من در بازار بیش از بهای خرمای توست.

هرچند که سخنان من مانند مرواریدی که در پیش گراز انداختند. اما بدان که من در کوهستان‌های خوشبو چرا می‌کنم. از آب پاک می‌نوشم . تو همچون میخی بر زمین هستی و توان راه رفتن نداری. بدین‌ترتیب بز سربلند و پیروز از آنجا رفت و درخت خرما سرافکنده برجای ماند.

کشف درخت آسوریک

با کشف و ترجمه متن درخت آسوریک متخصصان کشف کردند که این داستان یک داستان بسیار کهن و قدیمی است. انیمیشن این روایت بر روی جامی سفالین متعلق به ۵ هزار سال پیش است . و در دوره ساسانی مجددا این متن به زبان فارسی میانه نگاشته شده . و خوشبختانه این کتاب به دست ما رسیده .

📌معرفی دوره پیشنهادی : دوره جامع موشن گرافیک

به راستی تکنولوژی فکر و ایده‌های برتر هنرمندان ایرانی در طول تاریخ جای پژوهش و تحقیق بسیار دارد.
در پایان اگر جزو آن دسته از هنرمندانی هستید که ترجیح می‌دهید ایده‌ها و داستان‌های زیبای مدرن یا کهن را به انیمیشن تبدیل کنید. و یا شخصیت‌های ذهنی خود را با با ساخت پویانمایی به جذاب‌ترین شکل ممکن به تصویر بکشید، توصیه می‌کنیم در دوره‌های طراحی و ساخت انیمیشن مدرسه ایده شرکت کنید.