کیوریت به سبک سوئیسی

بدون شک درزمینه‌ی کیوریت نمایشگاه هیچ‌کس به پرکاری و شهرت هانس اولریش ابریست نیست. اوبریت آدم عجیب‌وغریبی است و روش‌های خاص خود را برای معرفی هنرمندان، تعامل و مصاحبه با آن‌ها دارد. روش‌هایی که به‌طور قطع می‌توان گفت که کاملاً منحصر به فرد است. اوبریست متولد سوئیس و ساکن بریتانیا است. او کیوریتور گالری سرپنتین در هاید پارک لندن است. گالری‌ای که هنرمندان بسیاری را به جهان هنر معرفی کرده است. اوبریست از سال ۲۰۰۶ تا به امروز به‌عنوان یکی از مطرح‌ترین چهره‌های هنری سال به انتخاب مجله آرت ریویو شناخته شده و سال ۲۰۰۹ رتبه نخست در این رتبه‌بندی را کسب کرده است. اوبریست برای کیوریت یک نمایشگاه راه و روش‌های خود را دارد. او معتقد است که روش های متعارف در جهان معاصر در کیوریت نمایشگاه‌ها کارکرد خود را از دست داده‌اند. دنیای امروز نیازمند روش‌های جدیدی در کیوریت نمایشگاه است.

هانس اولریش اوبریست در مصاحبه‌ای با مجله «The Art Newspaper» بیان می‌کند که ما در عصر بحران‌های مهم جهانی زندگی می‌کنیم و با پدیده انقراض روبه‌رو هستیم. انقراض فقط به معنای از دست دادن گونه‌های زیستی و زندگی خودمان نیست. انقراض به معنای از بین رفتن پدیده‌های فرهنگی نیز هست. کاری که اوبریست انجام می دهد مبارزه با انقراض فرهنگی است. مبارزه‌ای از طریق برپا کردن و کیوریت نمایشگاه و در سوی دیگر مبارزه با آنچه شاید بتوان آن را فراموشی نامید.

هانس اولریش اوبریست: « بهترین چیزی که مخاطب می‌تواند از یک نمایشگاه با خود ببرد خاطره‌ و بروشوری از نمایشگاه است.»

سبک اجرایی هانس اولریش ابریست

کیوریت نمایشگاه

اوبریست در کیوریت نمایشگاه بیش از آنکه علاقه داشته باشد آثار را روی دیوارهای نمایشگاه نمایش دهد؛ علاقه‌مند است از شیوه‌های بیانی متفاوتی نظیر ماراتن هنری استفاده کند. کاری که هرساله در کیوریت نمایشگاه خودش آن را انجام می‌دهد. ترکیبی از پرفورمنس، نمایشگاه، مصاحبه با نویسندگان و مورخان هنری. کارهای موردعلاقه او بیشتر در شکل پرفورمنس، رقص و بازی و سایر اشکال ناپایدار هنری هستند. از نظر اوبریست در حال حاضر مدل مشارکتی ارائه هنر، برترین فرم ارائه هنری محسوب می‌شود.

اوبریست مدل مشارکتی ارائه هنر را به خوبی در نمایشگاهی تحت عنوان «شهرها در حرکت» نمایش داد. شهرها در حرکت، نمایشگاهی در سفر بود که او و کیوریتور چینی هو هانرو آن را به شکل تور از سال ۱۹۹۷ تا ۱۹۹۹ برگزار کردند. موضوع این نمایشگاه درباره اثرات فرهنگیِ توسعه شتابان شهری در شرق آسیا بود. این نمایشگاه با حضور بیش از ۱۵۰ معمار، هنرمند، فیلم‌ساز و طراح شکل گرفت و در شهرهای مختلف جهان همچون نیویورک، لندن، بانکوک، بوردو و هلسینکی و… برگزار شد.

هر روز بر اهمیت گالری‌ها و کیوریت آن‌ها در عرصه هنر و بازار هنر افزوده می‌شود. این اهمیت هم به علت تغییر مناسبات ساختاری و زبان هنری در هنر معاصر و هم تغییر رویکردهای انسان معاصر به این مقوله است.

یکی از پروژه‌های کیوریت اوبریست که کاملاً با سلیقه و زیبایی‌شناسی او به موضوعات و سوژه‌های ناپایدار هماهنگی داشت، پروژه «انجامش بده» (DO IT) است. این پروژه از سال ۱۹۹۳ در پاریس و همراه با کریستین بولتانسکی و برتراند لاویه آغاز به کار کرد. پروژه «انجامش بده» دست‌کم در ۵۰ مکان متفاوت دنیا همچون اتریش، چین، دانمارک، فرانسه، آلمان، مکزیک، اسلوانی و اروگوئه به نمایش درآمده است. انگیزه اصلی کیوریت این پروژه را جمله مارسل دوشان به بهترین وجه بیان می‌کند: «هنر، بازی مردمان همه دوره‌هاست.» این پروژه با وجودی که با امکانات و نیروهای محلی ساخت و ایجاد شده اما بیانگر نوعی نگاهی جهانی می‌باشد.

مصاحبه‌ها

کارهای هانس اولریش اوبریست منحصر به کیوریت نمایشگاه‌های عجیب‌ وغریب همچون برگزاری سالیانه ماراتن نیست بلکه پروژه مصاحبه‌های او هم از روند ویژه‌ خودشان را دارند. او علاقه‌مند است پرسش‌های خود را به شیوه‌های خاصی از هنرمندان، متفکران و روشنفکران بپرسد که همیشه لزوماً گفتاری و نوشتاری نیستند. گاه سؤالاتش را برای هنرمندان ارسال می‌کند و از آن‌ها می‌خواهد که پاسخ‌های خود را به‌شکل بصری برایش ارسال کنند؛ گاه از هنرمندان دیگر می‌خواهد که سؤال‌هایشان را از یک شخصیت بپرسند. با اینکه اوبریست به حرف زدن علاقه زیادی دارد اما رم کولهاس، معمار و متفکر آلمانی معتقد است که نحوه صحبت کردن اوبریست به‌گونه‌ای است که دیگران نه تنها دیگران را کلافه نمی‌کند بلکه آن‌ها را وادار به حرف زدن می‌کند. اوبریست تاکنون با هنرمندان مطرح مهمی ازجمله آی وی‌وی، جان بالدساری، بولتانسکی، زاها حدید مصاحبه کرده است و تابه‌حال بیش از دو هزار ساعت مصاحبه انجام داده است.

ازنظر اوبریست هنرمندان مهم‌ترین انسان‌های معاصر هستند

کتاب‌ها

از هانس اولریش اوبریست چندین کتاب از او در ایران ترجمه شده است که از جمله می‌توان به «شیوه‌های هنر گردانی» و «آی وی‌وی در گفت‌وگو با هانس اولریش اوبریست» از انتشارات حرفه هنرمند و «زاها حدید در گفت‌وگو با هانس اولریش اوبریست» از انتشارات فکر نو اشاره کرد.

هانس اولریش اوبریست که از بیست‌سالگی فعالیت‌های کیوریتوری نمایشگاه خود را آغاز کرده، پس از گذشت سی سال همچنان در این عرصه یکی از موفق‌ترین‌ و تاثیرگذارترین‌ کیوریتورها محسوب می‌شود.

نویسنده : آرش سلطانعلی

۱۹ خرداد ماه ۱۳۹۸