آنلاین
۱۲ نکته‌ای که قبل از نوشتن استیتمنت باید بدانید
خرداد
چرا استیتمنت مهم است؟
نوشتن درباره هنر کار بسیار سختی است. بسیاری از هنرمندان می‌گویند که اگر می‌توانستم درباره کارم سخن‌سرایی کنم یا بنویسم، سخنران یا نویسنده می‌شدم و نه هنرمند؛ اگرچه این حرف پر بیراه نیست اما در زمانه ما یکی از ملزومات حضور در محافل هنری نوشتن درباره هنر خویشتن یا همان نوشتن استیتمنت است.
ما در این مطلب ۱۲ نکته ای می گوییم که به شما در مسیر نوشتن یک استیتمنت کمک می کند.
۱ . استیتمنت، خلق اثر هنری نیست
یکی از وسوسه‌های مهم هنگام نوشتن استیتمنت، رفتن به سمت شاعرانه نویسی، خلق و ساختارشکنی درباره «ساختار استیتمنت نویسی» است! ما می‌دانیم شما هنرمند هستید پس دیگر نیازی نیست اینجا هم آن را دوباره تکرار کنید. اصلی‌ترین و مهم‌ترین چیزی که لازم است بدانیم این است که «هنر شما درباره چه چیزی است». لطفاً و لطفاً فقط دراین‌باره به ما بگویید.
۲. نگویید از کودکی عاشق هنر بودید
بدترین روشی که می‌توانید بیانیه یا استیتمنت هنری خود را شروع کنید: «از زمانی که دختربچه کوچکی بودم، عاشق خلق هنر بودم.» خوبه که با صداقت دراین‌باره نوشته باشید اما این اطلاعات به‌هیچ‌وجه برای دیگران جذاب نیست. همه کودکان عاشق هنر هستند و داشتن رابطه عاشقانه بلندمدت با هنر، چیز خاصی را بیان نمی‌کند. درنتیجه نیازی به توضیح نیست که چه زمانی گرفتار عشق به هنر شدید.
۳. لطفاً از کلی‌گویی و لغات پرطمطراق پرهیز کنید
به قول یکی از شعرای معاصر، «کلی‌گویی آفت شعر است» همین عبارت درباره استیتمنت نویسی هم می‌تواند مصداق داشته باشد. استفاده از کلماتی چون «شرایط امروز جامعه بشری»، «دغدغه‌های هنر معاصر»، «مفاهیم»، «ساختارشکنی»، «واکاوی»، «مکاشفه گری»، «مفهومی مناقشه آمیز»، «بشریت» و مانند آن هیچ سمت‌وسوی مشخصی ندارند. به‌عنوان مثال مفهوم عبارت «کنش هنری من مربوط به واکاوی تصورات جنسیتی است»، همان معنای «هنر من درباره مسائل جنسیتی است» را می‌دهد. در استیتمنت مشخص صحبت کنید و از عباراتی مبهم که مخاطب شما را دچار سرگیجه می‌کند، پرهیز کنید.
۴. اگر هنر شما درباره شماست، چرا باید برای من مهم باشد؟
اگر هنر شما درباره تجربیات شخصی شما است، بسیار هم خوب است اما سؤالی که باید از خودتان بپرسید این است که چرا تجربیات شخصی شما باید برای دیگری هم مهم باشد؟ تجربیات شخصی شما از جهانی که در آن زندگی می‌کنید چه می‌گوید؟ چرا تجربیات شخصی شما باید برای دیگری هم حرفی برای گفتن داشته باشد؟ دیگران از داستان شما و تجربیات شما چه چیزی می‌آموزند و چرا باید برای آن‌ها مفید باشد؟ از تجربیات خود برای ترسیم مسئله‌ای بزرگ‌تر، فرهنگ و شرایط جامع‌تر استفاده کنید و این ایده را در ذهن داشته باشید که چرا دیگران باید به آن اهمیت بدهند و چه چیزی می‌توانند از آن دریافت کنند.
۵. کمک بگیرید
همه نویسنده قابلی نیستند و این مسئله اصلاً چیز عجیبی نیست، لازم نیست هنگام نوشتن استیتمنت موبه‌مو از دستورالعمل فلان موسسه بین‌المللی تبعیت کنید. اجازه ندهید که عدم مهارت شما در نوشتن استیتمنت به کارتان صدمه بزند. از هم‌نشینی با یک نویسنده خوب بهره ببرید، دعوتش کنید و اجازه دهید که استیتمنت شما را ویرایش کند. استیتمنت ضعیف نه فقط درک ایده شما را مشکل‌تر می‌کند بلکه اشتباه‌های دستوری می‌توانند نشانه‌ای از بی‌تفاوتی و بی‌احترامی شما نسبت به مخاطب باشد.
۶. درباره جذابیت‌های کارتان صحبت نکنید، دیگران خودشان قوه تشخیص دارند!
اشعار کتاب‌های درسی یادتان است؟ «مشک آن است که خود ببوید»، پس لزومی ندارد شما درباره رنگ و بوی کارتان داستان‌سرایی کنید. هر چه بیشتر درباره فریبندگی، پیشگام بودن، زیبا و جذاب بودن کارتان داد سخن بدهید، کمتر درباره خود کارها صحبت کرده‌اید علاوه بر آنکه به‌نوعی نشان می‌دهید که ازخودراضی هم هستید. به‌جای این‌همه درباره این بنویسید که کار شما چه چیزی ارائه می‌دهد که می‌تواند جذاب و پیشگام باشد.
۷. استفاده بی‌جا از نیچه ممنوع!
بهتر است به‌طورکلی از ارجاع دادن به اندیشه‌های دیگران برای ترویج کارهایتان پرهیز کنید. بااین‌حال اگر شما واقعاً باید به یک فیلسوف، منتقد یا نظریه‌پرداز ارجاع دهید، حتماً توضیح کوتاهی درباره شخصیت او بدهید. گمان نکنید هر فردی که استیتمنت شما را می‌خواند همان سابقه تحصیلی یا معلومات شما را دارد.
اگر اثر هنری شما به‌عمد و آگاهانه به هنرمندان دیگر ارجاع می‌دهد و بخش مهمی از معنای اثر هنری شماست، حتماً در استیتمنت از آن‌ها یاد کنید اما در غیر این صورت خودتان را با هنرمندان دیگر مقایسه نکنید. جملاتی مشابه «نقاشی‌های من مانند پیکاسو…» را به کار نبرید.
۸. جذاب‌ترین وجه کار شما چیست؟
همه جنبه‌های کار شما نمی‌تواند جذاب باشد اما حتماً بخش‌هایی در کار شما وجود دارد که می‌تواند جذاب باشد و شما می‌توانید درباره این بخش در استیتمنت توضیح دهید؛ بخش‌هایی که در نظر اول مخاطب نمی‌تواند آن را ببیند. روند خلق اثر هنری می‌تواند جذاب باشد اما به این معنی نیست که توضیح دهید که چگونه روزتان را با مناسب‌سازی بستر بوم شروع می‌کنید. لازم نیست روند کاری خود را قدم‌به‌قدم توضیح دهید بلکه آنچه را توضیح دهید که کار شما را از کار سایر هنرمندان متمایز می‌کند. پروسه خلق آثار هنری می‌تواند از برخی وجوه همچون روش تحقیق، ایده یا رابطه‌اش با تاریخ هنر جذاب باشد.
۹. کوتاه و جذاب بنویسید
اگر استیتمنت می‌نویسید تا بتوانید از فرصت‌های پذیرش دانشگاه یا به دست آوردن بورسیه هنری استفاده کنید، پس رقبای بسیاری دارید و استیتمنت شما یکی در میان هزاران استیتمنت دیگر است. بنابراین در ذهن داشته باشید فردی که استیتمنت شما را می‌خواند، ممکن است اولین خطوط نوشته شما را بخواند و درباره آن نتیجه‌گیری کند، پس با دقت زیاد اصل موضوع را در حدود چهار جمله اول بیاورید. مطمئناً شما تمایلی ندارید که موفقیت نوشته خود را به خواندن ۲۰۰۰ کلمه‌ای که باید در ۶۰ ثانیه خوانده شود، گره بزنید.
۱۰. عشق و علاقه شما به خلق اثر هنری، ارزش آن را تعیین نمی‌کند
لطفاً، لطفاً و لطفاً درباره عشق و علاقه خود به خلق اثر هنری و لحظات لذت بخشی که در آتلیه یا هنگام خلق اثر هنری تجربه می‌کنید و اینکه این کار برای شما نوعی تراپی و درمان است، صحبت نکنید. اشتباه برداشت نکنید، احساسات خوب شما هیچ مشکلی ندارد و کاملاً قابل‌درک است که کار خلاقانه چقدر می‌تواند لذت‌بخش و رهایی‌بخش باشد اما مسئله اینجاست که تجربه شما از روند خلق تأثیر چندانی بر تجربه من از مشاهده اثر هنری شما ندارد. استیتمنت درباره شما نیست، استیتمنت درباره اثر و هنر شماست.
۱۱. درباره استیتمنت صحبت کنید
خیلی مواقع قوه نوشتن ما دچار انسداد می‌شود. جای نگرانی نیست می‌تواند از دستگاه ضبط صدا استفاده کنید یا درباره کارتان با یک دوست صحبت کنید. پس از آنکه صحبت خود را به نوشته تبدیل کردید، می‌توانید آن را ویرایش و بخش‌های خوب و بدش را جدا کنید و سپس خواهید دید که چقدر مطلب خوبی از آب درآمده است. اگر هم خوب نشد، نه‌فقط چیزی از دست نداده‌اید که مطلبی در دست دارید که می‌توانید روی آن کار کنید. متنی که به شکل گفت‌وگو تهیه شده، متن راحت‌تر و سرگرم‌کننده‌تری نسبت به متنی است که با زور زدن به وجود آمده است.
۱۲. کارتان را شفاف توضیح دهید
اگر فردی مقابل اثر شما بایستد، چه سؤال‌هایی از خودش می‌پرسد؟ شما چه چیزهایی می‌توانید به بازدیدکننده کارتان بگویید که تجربه او را از تماشای کارتان غنی‌تر کند؟ درباره کارتان به‌گونه‌ای بنویسید که بتواند تجربه بیننده را از کارتان بهتر کند و نه اینکه ماحصل تجربه او را دوباره به همان شکل اما مختصرتر توضیح دهد. در ادامه سوالاتی را خواهید خواند که پاسخ دادن به آن‌ها می‌تواند به شما در نوشتن استیتمنت کمک کند. به خاطر داشته باشید لازم نیست در استیتمنت خود به همه این سؤالات پاسخ دهید:
- چرا این اثر را خلق کرده‌اید؟
- این اثر چه حرفی برای گفتن در جهان ما دارد؟
- این اثر یا آثار کمک می‌کند مردم چه چیزی بفهمند؟
- کارهایتان شبیه چه چیزهایی هستند؟
- روند و مسیر خلق هنر شما چگونه بوده است؟
- کار شما چه ارتباطی با تاریخ رسانه آن دارد؟
- چه موضوعات، مسائل و فرهنگی در کار شما بازتاب دارد؟
- انتظار دارید مخاطب شما از دیدن کارهای شما چه چیزی به دست آورد؟
درنهایت اینکه نوشتن درباره اثر هنری، به‌خصوص اثر هنری که خودتان به وجود آورده‌اید، کار ساده‌ای نیست، اگر نوشتن استیتمنت در حوزه تخصص شما نیست حتماً از دوست نویسنده‌ای کمک بگیرید یا دست‌کم استیتمنت را پیش از انتشار با دوستان خود به اشتراک بگذارید و اجازه دهید آن‌ها برای ویرایش به شما کمک کنند تا استیتمنت شما، به نوشته‌ای تبدیل شود که خواندن آن برای بازدیدکننده لذت‌بخش، خواندنی و به یادماندنی باشد.
نویسنده : آرش سلطانعلی
۱۹ خرداد ماه ۱۳۹۸
