معماری، طراحی دکوراسیون داخلی و هنرهای تزئینی  

تلاقیِ هنر و طراحی دکوراسیون داخلی

فضاهایی که گویی از یک گستره­ی رویا گونه سر بر می­آورند: سبک متافیزیکال.

سبک متافیزیکال با اشکال مدور و پرسپکتیوهای سورئال نحله ­ای از طراحی دکوراسیون داخلی است که از نقاشی وام گرفته است. فراخوانی به سوی اندیشیدن دوباره به مفهوم فضا و حتی زمان. فضاها انگار در گستره­ای ابدی معلق ­اند و خانه را در سیطره­ افسونی نامعمول قرار می­دهند. اما به راستی سبک متافیزیکال از کدام منبع الهام می­گیرد؟ برای دریافتن پاسخ این پرسش باید اندکی به عقب باز گردیم؛ به (جورجو د کیریکوGiorgio de Chirico)، نقاش بزرگ ایتالیایی.

اثر دِکیریکو

نقاشی متافیزیکال ریشه در اوایل قرن بیستم دارد و مقصود از آن سبکی هنرمندانه است که جوهره­ واقعیت را در آن سوی ظواهر مورد پژوهش قرار می­دهد. اصلی­ترین مروج نقاشی متافیزیکال، جورجو دِ کیریکو است. نقاش نامداری که شاهکارهای بسیاری چون«میدان گاه­ های ایتالیایی» را خلق کرده است. دِ کیریکو در آثارش در قالب حضور ستون­ها و مجسمه­ های نمایانگر اساطیر رجوع خود به جهان کلاسیک را به نمایش می­گذارد. پرسپکتیوهای او گول زننده­ اند و ضربات قلم مویش سطوحی تخت را خلق می­کنند. تصاویر ماورائی دِ کیریکو اغلب، شامل فضاهایی با پرسپکتیو عمیق دلهره آور، میادین شهری عجیب با طاق­های در حال فرو ریختن، دیوارهای آجری، برج­ها و دودکش­ها هستند که با پیکره ­های، ماشین­های بخار و اشکال منفرد نشانه گذاری شده ­اند.

امروزه، سبک متافیزیکال دنیای طراحی دکوراسیون داخلی را تحت تاثیر خود قرار داده و به فضاهایی که گستراننده­ درنگ و مکاشفه هستند، جان می­بخشد.

 اشکال و پرسپکتیوها

شکل هندسی دایره، اصلی­ترین مولفه­ سبک متافیزیکال در طراحی دکوراسیون داخلی به شمار می­آید و در جاهای گوناگون خانه می­توان آن را دید. در اتاق نشیمن، انتخاب اجزاء اسباب منزل کروی شکل مانند لامپ­ها، صندلی­ها یا میزها و این در حالی است که آینه ­ها یا پنجره ­های مدور هم می­توانند در اتاق خواب یا سرویس­های بهداشتی قرار گیرند.

اگر خانه ستون­های در معرض دید داشته باشد، این سبک از طراحی، نمایشان را بهتر می­کند و از آن­ها برای ایجاد خطای حسی پرسپکتیو بهره می­برد. یکی از جذاب­ترین جنبه­ های سبک متافیزیکال، توانمندی آن در دگرگون کردن فضاها با استفاده­ هوشمندانه از پرسپکتیو است.

 نقاشی متافیزیکال و معماری

اصلی­ترین قواعد زیبایی شناسی متافیزیکال در بنیان نهادن شهرها نهفته است. فرم معماری خانه ­ها، میادین، جاده­ ها، لنگرگاه ­ها و ایستگاه­ های قطار.

گر چه، درک معنای نقاشی­های متافیزیکال دِ کیریکو بسیار دشوار است اما در عوض، بسیار محتمل به نظر می­رسد که برخی حواس آدمی را  بیدار کنند. دِ کیریکو از متافیزیک، به راز آلودگی تعبیر می­کند. به بیان دیگر، امری ناشناخته که از برهان و منطق فرسنگ­ها به دور است. نقاشی­های او حسی را برملا می­کنند که ریشه­ در معماری دارد. آثار دِ کیریکو مشتمل اند بر آمیزه­ای از مولفه ­های معماری هم چون: خیابان، میدان گاه، ساختمان­ها و دیوارها.

 واقعیت ماورائی در کالبد اشکال هندسی

دِ کیریکو معماری را به عنوان سنگ بنای متافیزیک بر می­گزیند زیرا این معماری است که نظام هندسی جهان را بر پا می­دارد؛ تمام آنچه که از طریق هندسه قابل دریافت است. این مساله در هنر به شکل پرسپکتیو نمود پیدا می­کند.

دِ کیریکو بر این باور است که فرم­ها و محاسبات معماری، معنایی شاعرانه به نقاشی­ هایش می­افزایند. و بدین سان است که مولفه ­های معماری در آثار او مشهودتر و حیاتی­ تر از نقاشان دیگر اند.

 بازی با سایه ­ها

اساسا به راحتی می­توان رد معماری ایتالیایی را در آثار دِ کیریکو پی گرفت.  او از فرم­های گوناگون پرسپکتیو بهره می­برد، بازی با سایه­ها را به راه می­اندازد و مجسمه­ ها را در میدانگاه­ های معروفش نصب می­کند. دِ کیریکو یک صحنه و چندین میدان در فضای اصلی ­اش خلق می­کند. به ویژه، بر میدان­های شهرهایی چون تورینو و فلورانس متمرکز است. این توجه را می­توان در آثاری چون میدانگاه­ های ایتالیایی(1913)، مراقبه­ پاییزی(1911) و راز و ماخولیای یک خیابان(1914) مشاهده کرد.

 نقاشی متافیزیکال و طراحان

طراحان، چه طراحان مد و چه طراحان محصول، معمولا از هنر بویژه نقاشان الهام می­گیرند.

گاهی رنگ­های مورد استفاده­ی هنرمندان الهام بخش آن­هاست و زمانی دیگر از اشکال پر کاربرد یا سبک یک آرتیست تقلید می­کنند، و زمانی نیز از جهانی که یک نقاش را برانگیخته تا چنان اثری خلق کند. و حال برخی از شاهکارهای نقاشی جهان که طراحان را تحت تاثیر خود قرار داده­اند:

1.جهان ذهنی دِ کیریکو از طریق اشکال هندسی، رنگ­های زنده و شاداب و فضاهای ماورائی­اش در محصولات و دکوراسیون داخلی به نمایش گذاشته می­شود.

2. پای ساختارهای نامحتمل (اشرESCHER) با محیطی سه بعدی به دنیای واقعی باز می­شود که در فضا و زمان معلق است. جائیکه چیدمان و دکوراسیون پیوسته یاد آور ماوراء است.
3. در آثار (ماگریتMAGRITTE) درست مانند هنرمندان سورئالیست، آمیزش نامالوفی میان عناصر گوناگون صورت می­گیرد تا به اشیاء با خارج کردن­شان از بافتار معهود خود، تعالی بخشند.
4. رنگ­های زنده و خطوط هندسی نقاشی­های (موندریانMondriaan) امروزه به بخش جدایی ناپذیر فضا سازی داخلی خانه ­ها بدل شده است.
5. رنگ­های تک فام و نورهای گرمِ (موراندی Morandi)، نقشی بنیادین در فضا سازی ایفا می­کنند و آدمی را به محیط­ های روستایی و سنتی می­برند.

نقاشی متافیزیکال و دکوراتورها

می­توان گفت دکوراتورها علاقه ­ای به پشتیبانی از ماخذ پیچیده­ فلسفی و ادبیِ هنر دِ کیریکو نداشتند. در واقع، آثار آن­ها عاری از دلهره­ فریب آمیز، خاطرات شخصی و ویژگی­های منحصر به فردی بود که نقاشانی جنبش متافیزیکال از آن سرشار بودند.

فراتر از پرده­ی نقاشی

دکوراتورها، از طریق انتقال ترفندهای شمایل نگاری، فضاسازی­ها و فرآیندهای خلق نقاشی متافیزیکال به اشیاء و تزئینات دیواری، توانستند نفوذ این جنبش را در فضاهای خصوصی و عمومی جامعه سرعت بخشیده و تسهیل نمایند. تا آنجا که، به بخشی از تجربه­ ای بدل شدند که از پرده­ی نقاشی و اشیاء موجود در آن فراتر می­رفت.

سخن آخر

از گفته­ ها و نوشته­ های اهل فن چنین برمی­آید که، به همان میزان که نقاشی متافیزیکال الهام بخش طراحان دکوراسیون داخلی بوده، خود از معماری وام گرفته است. در مورد هنرهای تزئینی، باید گفت، دکوراتورهای ایتالیایی موفق شدند خزانه­ هنر سنتی­شان را روزآمد کنند در حالیکه، بیشتر جنبه ­های عجیب نقاشی متافیزیکال را که با کارکردهای اجتماعی تناسبی نداشتند، به کناری می ­نهادند. جزئیات تازه­ای که دکوراتورها افزودند، سبب شد تا بیان افزارهای متافیزیکال، شمایل نگاری­ها و حال و هوای آثاری که در شکل گیری ذائقه­ هنری معاصر نقش موثری داشتند، بتوانند به شکل چشم گیری جایگاه خود را در زندگی روزمره­ طبقه­ الیت و فرهیخته پیدا کنند.